Vlada Srbije je parlamentu poslala Predlog Zakona o organskoj proizvodnji a u njemu se predviđa uspostavljanje Registra organskih proizvođača
Izmenama zakona organizacija grupne proizvodnje uređuje se tako da nosilac sertifikata može da bude isključivo proizvođač.
Iz Ministarstva poljoprivrede je saopšteno da je cilj donošenja zakona usklađivanje sa odgovarajućom uredbom Evropske unije i uvođenje strožih i jasnije definisanih pravila za sve učesnike u sistemu organske proizvodnje.
Njime se predviđa i uvođenje zajedničkog kataloga nepravilnosti za kontrolna tela i jača sistem nadzora uvođenjem službenih kontrola u skladu sa evropskim standardima.
Primenom evropskih pravila, omogućena je ujednačena primena sa smanjenjem tzv. sivih zona, lakše utvrđivanje neusaglašenosti i preduzimanje mera, potpuna kontrola porekla organskih proizvoda kroz celokupan lanac, kao i smanjenje rizika od zloupotrebe i falsifikovanih deklaracija: kao što su "eko", "bio" ili "organik", naveli su iz ministarstva.
U razlozima za donošenje zakona ističe se da je Nacionalnim programom za usvajanje pravnih tekovina Evropske unije usvojenim 2022. godine, planirano donošenje Zakona o organskoj proizvodnji, u cilju usaglašavanja sa Uredbom 848/2018 Evropskog parlamenta i Veća od 30. maja 2018. godine o organskoj proizvodnji i označavanju organskih proizvoda i pratećih propisa EU donetih na osnovu te uredbe.
Dodaje se da je Srbija u više strateških i planskih dokumenata, kao jedan od ciljeva definisala povećanje površine pod organskom proizvodnjom, zbog njenog pozitivnog uticaja na životnu sredinu.
Dosadašnji model razvoja poljoprivrede, orijentisan na rast proizvodnje koji podrazumeva i istovremeni rast potrošnje prirodnih resursa ocenjuje se kao dugoročno neodrživ, a moguća alternativa takvom razvoju poljoprivrede jeste prelazak na održive sisteme poljoprivredne proizvodnje, od kojih je organska poljoprivreda najrašireniji i najpoznatiji oblik.
Višestruka uloga organske proizvodnje
Ističe se da organska proizvodnja ima dvostruku ulogu u društvu, jer sa jedne strane snabdeva tržište koje reaguje na sve veću potražnju potrošača za organskim proizvodima, a sa druge strane pruža javnosti dostupna dobra koja doprinose zaštiti životne sredine i dobrobiti životinja, kao i ruralnom razvoju.
Navodi se da se organska poljoprivreda u Srbiji poslednjih godina ubrzano razvija, i po površinama koje se koriste za nju i po broju gazdinstava i registrovanih subjekata te da je organska proizvodnja najvećim delom izvozno orijentisana, pretežno na tržište država EU.
Tako je prema podacima Uprave carina, 2022. godine vrednost izvoza organskih proizvoda porasla za 19 odsto i iznosila je 68,5 miliona evra u odnosu na 2021. godinu a lane je vrednost izvoza smanjena i iznosila je 50 miliona evra.
U obrazloženju se navodi da je u skladu sa važećim propisima Evropske unije za organsku proizvodnju način organizovanja grupne proizvodnje pretrpeo značajne izmene.
U Srbiji je 2022. godine ukupan broj proizvođača uključenih u organsku proizvodnju iznosio je 6.761 a od tog broja, čak 6.251 su proizvođači kooperanti koji su deo grupne proizvodnje.
Dodaje se da u skladu sa propisima EU, ovaj vid sertifikacija neće biti moguć posle 2025. godine u slučaju izvoza na tržišta zemalja članica EU.
Novi model grupne proizvodnje zahteva da grupa proizvođača bude pravno lice upisano u Registar privrednih subjekata, odnosno da ta grupa subjekata bude nosilac sertifikata, a ne prerađivač.
Takođe, propisani su i posebni kriterijumi za kategorije poljoprivrednika koji se mogu pridružiti grupi.
Pored grupne proizvodnje, druga novina je da godišnja kontrola na terenu neće biti obavezna za sve, već će se bazirati na analizi rizika te će farme odnosno objekti koji spadaju u niskorizične biti kontrolisane na svakih 24 meseca, a ne svake godine.
Planirano je da zakon počne da se primenjuje od 1. juna sledeće godine, kako bi se obezbedilo dovoljno vremena da se firme usklade sa novim standardima, a institucije sprovedu neophodne pripreme.
